Ρατσισμός: Αίτια – Συνέπειες

ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

( αλκοόλ)

βια 14

Μια από τις βασικότερες έννοιες που σχετίζονται με την αγωγή υγείας είναι αυτή της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Ξεκινώντας, λοιπόν, την αναφορά μας στις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, κρίνεται σκόπιμο να τεθεί το ερώτημα: «Βλάπτουν οι άνθρωποι τους εαυτούς τους σκόπιμα και με συστηματικό τρόπο;»( Baumeister,Scher, 1987)

Οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ορίζονται ως οι εθελούσιες συμπεριφορές που, σύμφωνα με τη συναινετική αντίληψη των μελών μιας ή περισσότερων ομάδων στις οποίες εντάσσεται εκούσια ή ακούσια το «αυτοκαταστροφικό» άτομο, υποσκάπτουν την ψυχο-κοινωνική ευεξία και την προσαρμογή του στο κοινωνικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή,

η αυτοκαταστροφικότητα θεωρείται προσωπική απόφασητου ατόμου, η οποία παραβιάζει τις νόρμες που συντηρούν τη συνοχή και τοναυτοπροσδιορισμό της ομάδας και, τελικά, απειλεί την ίδια τη λειτουργία της κοινωνικής ταυτότητας, η οποία θεωρείται ότι οικοδομεί τον αυτοσεβασμό τόσο του αυτοκαταστροφικού ατόμου όσο και των μελών της ομάδας.

Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές θεωρούνται οιπαρακάτω:

η νεανική παραβατικότητα,

η επιλογή ανθυγιεινών συμπεριφορών,

η μη συμμόρφωση σε ιατρικές οδηγίες,

η άρνηση συμμόρφωσης σε κανόνες που σκοπό έχουν νααποτρέψουν ατομικούς και δημόσιους κινδύνους (π.χ. επικίνδυνη οδήγηση),

η ριψοκίνδυνη απόκλιση συμπεριφορών τεχνολογικής ρουτίνας (όπως η παθολογική χρήση του ηλεκτρονικούυπολογιστή)

και, βέβαια, η κατάχρηση ουσιών, όπως για παράδειγμα η υπερβολικήκατανάλωση αλκοόλ. (Παπαστάμου, 2000)

Σύμφωνα με έναν άλλο ορισμό, οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές είναι οι ελεύθερες ή εκούσιες συμπεριφορές που έχουν σαφή ή πιθανά αρνητικά αποτελέσματα στο άτομο. Έτσι, η συμπεριφορά μπορεί να είναι σκόπιμη, ωστόσο, οι βλλάβες στο άτομο δεν είναι απαραίτητο νααποτελούν τον πρωταρχικό σκοπό του.

Διακρίνονται τρία διαφορετικά μοντέλα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών:
1) Η σκόπιμη αυτοκαταστροφή(Primary self-destruction)

2) στρατηγικές με αρνητικά αποτελέσματα(counterproductive strategies)

3) αντιφατικές συμπεριφορές (tradeoffs).

Το μοντέλο της σκόπιμης αυτοκαταστροφής

αναφέρεται στις συμπεριφορές όπου το άτομοέχει ως πρωταρχικό στόχο να επιφέρει βλάβη στον εαυτό του. Έτσι, η αυτοκαταστροφή του ατόμου αποτελεί την επιθυμία η οποία κρύβεται πίσω από μια τέτοιου είδους ενέργεια. Η επιθυμία ενός ατόμου να βλάψει τον εαυτό του δηλώνει την αρνητικά φορτισμένη άποψη που έχει για τον εαυτό και την ύπαρξή του και για το λόγο αυτό, οι αιτίες της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς πρέπει να αντανακλούν την αρνητική αυτή άποψη. Ο χαμηλός αυτοσεβασμός θα μπορούσε να αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες. Η αρνητική άποψη του ατόμου για τον εαυτό του μπορεί να διευκολύνεται από άλλα αρνητικά συναισθήματα όπως έντονα συναισθήματα ενοχής, έντονο άγχος τα οποία δημιουργούν σοβαρή απαξία του εαυτού καιτελικά το άτομο οδηγείται στην αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Οι στρατηγικές με αρνητικά αποτελέσματα

Το δεύτερο μοντέλο περιλαμβάνει τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές στις οποίες τοάτομο δεν επιθυμεί και δεν γνωρίζει την πιθανότητα πρόκλησης βλάβης στον εαυτό του. Τις περισσότερες φορές, επιδιώκει την επίτευξη ενός στόχου αλλά επιλέγει μια μέθοδο με την οποία τελικά αποτυγχάνει. Έτσι, η κατηγορία αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως μη επιθυμητή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Η λανθασμένη εκτίμηση αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες αυτού του είδους αυτοκαταστροφής. Η στρατηγική επίτευξης ενός στόχου μπορεί να αποτύχει γιατί η στρατηγική που υιοθέτησε το άτομο δεν προσφέρει τοεπιθυμητό αποτέλεσμα. Το άτομο δεν εκτιμά σωστά τις ικανότητες και δυνατότητες τουκαθώς επίσης, δεν αντιλαμβάνεται εξαρχής ότι η στρατηγική που υιοθετεί δεν είναικατάλληλη για να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πολλές φορές, μια πρόσφατη επίτευξη ενός στόχου μπορεί να οδηγήσει το άτομο να υπερεκτιμήσει την ικανότητά του να ακολουθεί συγκεκριμένες στρατηγικές ή τις δυνατότητες που προσφέρουν οι στρατηγικές αυτές.

Οι αντιφαντικές συμπεριφορές

Το τρίτο μοντέλο αφορά τις εκούσιες συμπεριφορές οι οποίες προσφέρουν στο άτομο συγκεκριμένα οφέλη αλλά παράλληλα και μια σειρά από αρνητικά αποτελέσματα. Οι πιθανές αυτές βλάβες και τα αρνητικά αυτά αποτελέσματα μπορεί να είναι γνωστά στο άτομο αλλά όμως δεν είναι επιθυμητά. Το άτομο, δηλαδή, αναγνωρίζει τις αρνητικές συνέπειες της συμπεριφοράς του, ωστόσο, δεν τις επιθυμεί σε αντίθεση με το πρώτο μοντέλο όπου αυτές είναι επιθυμητές από το άτομο. Ο κίνδυνος για ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες γίνεται αποδεκτός από το άτομο παράλληλα με την επίτευξη ενός επιθυμητού στόχου. Στις περιπτώσεις όπου η βλάβη δεν είναι σίγουρη, αλλά αποτελεί πιθανό αποτέλεσμα μιας συμπεριφοράς, τα άτομα αντιμετωπίζουν δυσκολία όσον αφορά την λήψη λογικών αποφάσεων.

Πολλές καταστάσεις που υπάγονται σε αυτό το μοντέλο περιλαμβάνουν έναν βραχυπρόθεσμο και ένα μακροπρόθεσμο στόχο, με αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι να παίρνουν λανθασμένες αποφάσεις εξαιτίας της επικέντρωσής τους στα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι έχουν την τάση να υποτιμούν τα μακροπρόθεσμα αρνητικά αποτελέσματα και να θεωρούν ότι όσο πιο μακροπρόθεσμο είναι ένα γεγονός τόσο πιο απίθανο είναι να συμβεί. Οι παράγοντες που οδηγούν στον επιδιωκόμενοστόχο αυξάνουν την συχνότητα των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών αυτής της κατηγορίας. Σε αυτό το μοντέλο αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών μπορούν να ενταχθούν οι εξαρτήσεις (αλκοολισμός, χρήση ναρκωτικών ουσιών, κάπνισμα). Οι χρήστες των παραπάνω εξαρτησιογόνων ουσιών γνωρίζουν τους κινδύνους που επιφέρει η χρήση αλλά παρ’ όλα αυτά συνεχίζουν.

Δύο είναι οι παράγοντες που οδηγούν στον αλκοολισμό, παρά την επικινδυνότητα που έχει η υπερβολική κατανάλωση του, και αυτή είναι που καθορίζει ότι η αυτοκαταστροφική διάσταση που περιλαμβάνει η υπερβολική κατανάλωση υπάγεται στο μοντέλο των αντιφατικών συμπεριφορών (tradeoffs).

Ο πρώτος είναι το γεγονός ότι το αλκοόλ προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Η κατάχρηση αλκοολούχων ποτών είναι σε πρώτο επίπεδο ευχάριστη.

Ο δεύτερος παράγοντας που ενισχύει την χρήση του αλκοόλ είναι ότι αποτελεί ένα μέσο που βοηθά στην μείωση της αυτογνωσίας. Η απώλεια της αυτογνωσίας είναι, πολλές φορές, επιθυμητή με σκοπό την μείωση του άγχους και την αποφυγή δυσάρεστων σκέψεων. Ταβασικά αρνητικά αποτελέσματα της κατάχρησης αλκοόλ είναι η στατιστική αύξηση του κινδύνου πρόκλησης ασθενειών και θανάτου . (Baumeister, Scher, 1987).

πηγή: Από την
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

(Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ)

ΑΘΗΝΑ 2006

Η ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ:

ΚΟΝΤΟΜΑΡΗ ΕΛΕΝΗ

πίνακας: Monget