Ρεαλισμός και Πραγματισμός

Συχνά τόσο στην θεωρία όσο και στην καθημερινή συζήτηση για την πολιτική, επικρατεί σύγχυση μεταξύ ρεαλισμού και πραγματισμού. Το περιεχόμενο του δεύτερου αποδίδονται στο πρώτο. Πρόκειται για σοβαρή παρανόηση.

Γνωσιολογικά ο ρεαλισμός αποδέχεται ένα αντικειμενικό κριτήριο αλήθειας που, ανάλογα με τις μορφές και την ιστορική του ανάπτυξη είναι ο βαθμός προσέγγισης στην ουσία του πραγματικού. Ο πραγματισμός, αντίθετα, αγνοεί η αρνείται ένα τέτοιο κριτήριο.

Στο επίπεδο της πολιτικής ο ρεαλισμός δεν μπορεί να νοηθεί ως επιλογή του κάθε προσφερότερου μέσου για μια συγκεκριμένη πολιτική δραστηριότητα δίχως το αντικειμενικό κριτήριο που απορρέει από την δημιουργική και πρακτική σχέση με την πραγματικότητα. Αντίθετα, ο πραγματισμός επιλέγει εκείνα τα μέσα που κάθε φορά εμφανίζονται να είναι χρήσιμα σε συγκεκριμένες πολιτικές δραστηριότητες, ανεξαρτήτως αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης τους.

Η “ηθική” του πραγματικού είναι, επομένως, ελαστική και προσαρμόσιμη στις εκάστοτε συνθήκες. Σύγχυση γίνεται ανάμεσα στο ρεαλισμό και τον θετικισμό, την αποδοχή της υπάρχουσας πολιτικής πραγματικότητας ως έχει. Στην πραγματικότητα, ο θετικισμός αποτελεί φιλοσοφική γνωσιολογική προϋπόθεση της ,Realpolitik, όρου που πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1850 από το γερμανό συγγραφέα von Rochau για να υποδηλώνει την αντίθεσή του στην αναποτελεσματικότητα της βασισμένης σε υψηλά ιδεώδη πολιτικής των φιλελευθέρων.

Τυπική έκφραση της Realpolitik υπήρξε ο Βίσμαρκ. Ο θετικισμός και η Realpolitik εκφράζουν συνήθως μια συντηρητική αντίληψη για την πολιτική που ιστορικά συνδέθηκε με την ανάπτυξη του εθνικισμό και των συνακόλουθων πολιτικών πρακτικών του.

Μια σημείωση

από το βιβλίο του

Γιώργου Μανιάτη

με τίτλο

Η ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ

Η σχέση πολιτικής και ηθικής

 Πίνακας 

447 × 535 - racines.traditions.free.fr