Η έλλειψη ελέγχου γίνεται έλλειψη νοήματος της ζωής

Από την στιγμή που η κοινωνική πραγματικότητα καθορίζεται από παράγοντες τους οποίους το άτομο δεν ελέγχει, η προσπάθεια κατασκευής νοήματος, η προσπάθεια απόδοσης μια κατεύθυνσης, ενός στόχου για την ζωή του, δεν αποδίδει. 

Η προσπάθεια, δια μέσου της μη αποδοτικότητας της, δεν  μπορεί ν' αποτελέσει ένα παράγοντα ελέγχου και στοιχειοθέτησης της πραγματικότητας που ζει το άτομο. Έτσι αναγκάζεται να αποδεχτεί αδιαμαρτύρητα την πίεση του περιβάλλοντος, τόσο του οικογενειακού όσο και του κοινωνικού, από όπου αντλεί την παρουσία του σαν παθητική και όχι ενεργητική. 

 

Η στάση απέναντι στην πραγματικότητα, η οποία καθορίζεται από μια καταναγκαστική παθητικότητα, απαιτεί από το άτομο την πλήρη και αδιαμαρτύρητα εκτέλεση καθηκόντων σχεδιασμένων από τους άλλους και διακρίνεται, από μια ψυχική και σωματική κούραση, από μια ματαιότητα και τελικά από μια έλλειψη νοήματος. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο δεν στοχεύει σε τίποτα, αλλά αποτελεί το μέσον για τον στόχο των άλλων. Σε αυτή επίσης την περίπτωση, η κατασκευή νοήματος του ατόμου, σκοντάφτει, θα λέγαμε, στην έλλειψη ελέγχου της πραγματικότητας. 

 

Η πράξη του ατόμου λοιπόν καθορίζεται από παράγοντες εκτός του δικού του ελέγχου, έτσι ώστε η πράξη να μην αποτελεί ένα στάδιο πραγμάτωσης και ικανοποίησης για εκείνον, αλλά αλλοτρίωσης και καταναγκασμού. Εάν το νόημα της ζωής αποκτάται για τον καθένα μέσα από την πράξη του, η παραπάνω περίπτωση, δεν αποτελεί μια ενέργεια πραγμάτωσης, ένωσης και επηρεασμού του περιβάλλοντος, πράγμα που βοηθάει το άτομο να είναι σε μια διαλεκτική σχέση μαζί του, αποκτώντας την ικανότητα της διαμόρφωσις του, αλλά μεταμορφώνεται σε μια ενέργεια αποπροσωποποίησης του και καταναγκαστικής υποταγής του στο εκάστοτε κέντρο αποφάσεων είτε οικογενειακών, είτε κοινωνικών.

Άρα, για να επιστρέψουμε στην αρχή, το νόημα και η απόκτησή του, τόσο της ζωής, όσο και των πράξεων του ατόμου, διαμορφώνεται από την ενεργητική στάση του και από την διαλεκτική σχέση του με το εκάστοτε περιβάλλον και την κοινωνική ομάδα της οποίας αποτελεί μέρος. Από την στιγμή που το άτομο στερείται αυτής της δυνατότητας, η ικανότητα του να συγκροτήσει, διανοητικά, και να νοηματοδοτήσει την συμπεριφορά του και τις πράξεις του, είναι μειωμένη. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι, ότι η εμπειρία από την σχέση με ένα περιβάλλον το οποίο δεν ελέγχει, δεν μπορεί να δημιουργήσει εκείνο το πλέγμα αυτογνωσίας και εμπιστοσύνης στην σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους.

Σε αυτή την περίπτωση η έλλειψη ελέγχου, οδηγεί το άτομο στην αναγκαστική προσαρμογή του στις αποφάσεις των άλλων και στα νοήματα με τα οποία οι άλλοι ορίζουν την κατάστασή του, αναγκάζοντας τον να συμμορφωθεί, αποδίδοντας στην ζωή του το μόνο νόημα το οποίο μπορεί να την καθορίσει, αυτό της συμμόρφωσης, και της υποταγής.

Έτσι, η έλλειψη ελέγχου γίνεται έλλειψη νοήματος της ζωής.

Κερεντζής Λάμπρος

πίνακας: Paul Eluard

445 × 600 - french.pomona.edu